Een hoge werkdruk, een druk sociaal leven of zorgen in de privésfeer? Tegenwoordig ontkomen we er bijna niet meer aan en ervaren we allemaal wel enige vorm van stress. Af en toe een beetje stress is niet schadelijk voor ons lichaam. Sterker nog, het kan je helpen om net iets beter te presteren. Langdurige stress is daarentegen wel ongezond en kan veel lichamelijke klachten veroorzaken. Niet op de laatste plaats is de kans groot dat je door langdurige stress zwaarder wordt.

​

In dit artikel lees je:

• Wat stress is

• Wat het effect van stress op je lichaam is

• Hoe je kunt afvallen door stress

• Hoe je kunt aankomen door stress

• Tips om stress te verminderen

​

Wat is stress?

Stress is niet enkel een verschijnsel van de laatste decennia. Zodra je in een bedreigende situatie belandt, ontstaat van nature een stressreactie in het lichaam. Die reactie zorgt ervoor dat je snel kan reageren: vechten of vluchten.

Je wordt alert, je zintuigen staan op scherp, je hart gaat sneller kloppen en je spieren spannen zich alvast aan voor het trekken van een stevige sprint. Dit beschermingsmechanisme in ons lichaam was oorspronkelijk bedoeld voor levensbedreigende situaties, bijvoorbeeld voor wanneer je oog in oog zou komen te staan met een grote beer.

Dergelijke situaties doen zich vandaag de dag gelukkig niet of nauwelijks meer voor. Toch reageert ons lichaam nog steeds hetzelfde op situaties die stressvol zijn.

​

Wat doet stress met jouw lichaam?

Hoe het lichaam op stressvolle gebeurtenissen reageert ik het beste uit te leggen aan de hand van een voorbeeld.

Voorbeeld: Je rijdt door een woonwijk en vanuit het niets rent een klein kind voor jouw auto langs de straat op. Je moet de rem tot op de vloer intrappen om een aanrijding te voorkomen. De lichamelijke reactie op deze stressvolle gebeurtenis is goed merkbaar. Je voelt je hart heftig kloppen, je ziet dat het bloed uit je gezicht is weggetrokken en je benen en handen beginnen na enkele seconden te trillen.

​

Hypothalamus & hypofyse

Een dergelijke stressreactie ontstaat in de hypothalamus; een klein gebied in de hersenen. In dit geval nemen de ogen een gevaarlijke situatie waar. De hypothalamus zet onmiddellijk het “alarmsysteem” aan door een signaal naar de hypofyse te zenden. De hypofyse – die zich ook in de hersenen bevindt – kan worden gezien als de “regel- en controlekamer” van jouw hormoonhuishouding. Zodra de hypothalamus alarm slaat, zorgt de hypofyse ervoor dat de bijnieren stresshormonen gaan aanmaken: cortisol en adrenaline.

​

Adrenaline

Adrenaline laat het hart sneller kloppen, verhoogt de bloeddruk en geeft jouw lichaam een flinke energie-impuls. Door de werking van adrenaline is jouw lichaam gedurende een korte periode in staat om beter te presteren. Je bent sterker en je kan harder rennen.

​

Cortisol

Cortisol is het primaire stresshormoon en zorgt ervoor dat in het lichaam opgeslagen suikers (glucose) in het bloed terechtkomen. Die suikers worden naar de hersenen getransporteerd, waardoor je hersenen sneller en beter functioneren. Hierdoor kun je sneller anticiperen op gevaarlijke situaties. Zodra het gevaar is geweken neemt het aantal stresshormonen in het lichaam weer af. De hartslag en bloeddruk dalen en de spierspanning vermindert.

​

Gezondheidsrisico's

Tegenwoordig komt het echter steeds vaker voor dat we langdurig onder druk staan, bijvoorbeeld door een drukke baan of een stressvol gezinsleven. We moeten steeds vaker spreekwoordelijk alle zeilen bijzetten. Bij structurele stress zal de hypothalamus de hypofyse aan het werk houden. De bijnieren blijven stresshormonen aanmaken, waardoor het lichaam tijdelijk in staat is om op hoger niveau te presteren. Het gevaar van langdurige stress is dat de bijnieren uitgeput raken. In veel gevallen resulteert langdurige stress in:

​

• oververmoeidheid (of zelfs een burn-out);

• hoofdpijn (migraine);

• krachtverlies;

• darmproblemen;

• slaapstoornissen;

• angst en depressie;

• hart- en vaatziekten;

• concentratie- en geheugenstoornissen.

• ​

Gewichtstoename

Los van alle gezondheidsrisico's die aan langdurige stress kleven, kan langdurige stress ook voor gewichtstoename zorgen. In de beginfase van aanhoudende stress kan het zijn dat je minder behoefte hebt aan eten. Je hebt het te druk om te eten en waarschijnlijk sla je daarom enkele maaltijden over. Dit zorgt ervoor dat je afvalt. Op lange termijn zorgt stress er juist voor dat je meer, maar vooral ook ongezonder gaat eten.

​

Overeten door stress

Door het constante gevoel van stress denkt het lichaam dat er veel energie wordt verbruikt. De natuurlijke reactie op stress is immers vechten of vluchten: een fysieke actie. Het lichaam verwacht een fysieke inspanning die je in werkelijkheid niet levert. In reactie daarop vraagt het lichaam om meer voeding. Jouw hersenen geven het seintje dat je moet gaan eten. Omdat je het maar al te druk hebt is de kans groot dat je voor een gemakkelijke, snelle en vooral ongezonde maaltijd met veel suiker kiest. 

 

Meer cortisol = meer insuline. 

Daarbij komt nog dat een verhoogde aanmaak van cortisol (het stresshormoon) ook voor een verhoogde aanmaak van het hormoon insuline zorgt. De combinatie van een hoge insuline- en cortisolspiegel kan ervoor zorgen dat je sneller buikvet aanmaakt. Cortisol is het meest actief in de buikstreek. Door veel stress te hebben en slecht te eten is de kans groot dat je orgaan vet in de buikstreek aanmaakt. Maar daar eindigt het proces helaas niet. Omdat het hormoon insuline alle bloedsuikers afvoert, keldert de bloedsuikerspiegel in korte tijd ook weer aanzienlijk. Je krijgt stevige trek ik zoetigheid en de kans is groot dat je opnieuw ongezond gaat snacken. Als je dat vervolgens doet, krijg je opnieuw suikers binnen. Je bloedsuikerspiegel stijgt, waarna het weer snel keldert. Hierdoor begint het proces opnieuw en word je waarschijnlijk dikker. Kortom: Je belandt in een vicieuze cirkel, waarin je gemakkelijk te veel en vooral ongezond eet.

​

4 tips om stress te verminderen

Het is erg moeilijk om stress volledig te voorkomen. Dat betekent gelukkig niet dat je geheel machteloos staat. Er bestaan manieren om de gevolgen van stress te verminderen.

​

Tip 1: Zorg voor regelmatige lichaamsbeweging

Lichaamsbeweging zorgt voor ontspanning. Te lang en te intensief sporten kan daarentegen weer averechts werken, omdat dit de aanmaak van het stresshormoon cortisol bevordert. Dagelijks een stevige wandeling van een half uur is een prima manier om stress te reduceren.

​

Tip 2: Zoek ontspanning

Wanneer we veel stress ervaren kan het moeilijk zijn om daadwerkelijk te ontspannen. In gedachten zijn we vaak nog bezig met ons werk. Iedereen ontspant op zijn of haar eigen manier. Zorg dat je een leuke en positieve routine hebt om tot rust te komen.

​

Tip 3: Zorg voor voldoende slaap

Deze tip klinkt simpel, maar is cruciaal. Een volwassen persoon heeft dagelijks tussen de 7 en 8 uur slaap nodig. Een uitgerust lichaam is beter bestand tegen stress dan een vermoeid lichaam. Voldoende nachtrust zorgt ervoor dat de hormoonbalans kan herstellen.

​

Tip 4: Breng tijd door met familie of vrienden

Wanneer we veel stress ervaren is het vaak moeilijk om ook nog eens tijd vrij te maken voor sociale contacten. Toch kan het erg waardevol zijn om juist dan tijd vrij te maken voor een goed gesprek met een vriend(in) of familielid. Het kan opluchten om jouw zorgen met iemand te kunnen bespreken.